WŁADYSŁAW STANISŁAW REYMONT
(urodził się 7 maja 1867 roku, zmarł 5 grudnia 1925 roku)
Władysław Stanisław Reymont (a właściwie Stanisław Władysław Rejment) przyszedł na świat 7 maja 1867 roku we wsi Kobiele Wielkie koło Radomska, jako piąte z kolei dziecko Józefa i Antoniny Rejmentów, wiejskiego organisty i zubożałej szlachcianki. W domu rodzinnym panowała atmosfera patriotyzmu i istniały potrzeby kulturalne. Jego ojciec, Józef Rejment, człowiek oczytany, miał wykształcenie muzyczne. Matka zaś, Antonina z Kupczyńskich, miała talent do opowiadania. Wywodziła się ze zubożałej szlachty krakowskiej.
W 1868 roku rodzina rocznego wówczas Władysława przeprowadziła się ze wsi Kobiele Wielkie do Tuszyna. Zostali oni zaproszeni przez księdza proboszcza Szymona Kupczyńskiego - brata matki Reymonta. W późniejszych latach był on nauczycielem i duchowym przewodnikiem pisarza. Ojciec Władysława objął funkcję organisty w tutejszym kościele.
Organistówka w Tuszynie (budynek już nie istnieje)
Dom Reymontów znajdował się przy parku otaczającym Dwór Czetwertyńskich. W Tuszynie urodziły się cztery siostry Władysława Stanisława Reymonta: Kamila Julia - 1870 roku, Joanna Antonina - 1873 roku, Wacława Józefa - 1876 roku, Helena Seweryna - 1879 roku.
W 1875 roku Władysław rozpoczął naukę w tuszyńskiej szkole elementarnej, gdzie nauczycielem był Józef Jastrzębski. Rodzice chcieli, aby został organistą. Natomiast on odmówił uczęszczania do szkół, często zmieniał zawody, miejsca zamieszkania, dużo podróżował po Polsce i Europie. W 1880 roku dwunastoletni wówczas Reymont wyjechał z Tuszyna do Warszawy i rozpoczął naukę w zakładzie krawieckim. W 1884 roku ukończył Warszawską Szkołę Niedzielno - Rzemieślniczą i został czeladnikiem, jednak nie wiązał z tym zawodem swojej przyszłości. W kolejnych latach pisarz próbował swoich sił jako wędrowny aktor. Występował między innymi w podwarszawskich ogródkach restauracyjnych używając pseudonimu Urbański. Następnie w latach od 1888 do 1893 dzięki protekcji ojca znalazł zatrudnienie jako niskiej rangi funkcjonariusz Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, pracując między innymi w Rogowie i Lipcach. W 1891 zaangażował się do Towarzystwa Dramatycznego w Piotrkowie, występował także w teatrze amatorskim w Skierniewicach. W 1893 roku Reymont przeniósł się do Warszawy i odtąd utrzymywał się z twórczości literackiej i dziennikarskiej. Początkowe lata kariery pisarskiej były bardzo ciężkie. Droga do nagrody Nobla okazała się być długa i ciężka.
Władysław Stanisław Reymont od najmłodszych lat pisywał wiersze, poematy i dramaty, traktując te nieudolne próby jako rodzaj przeznaczenia czy posłannictwa. Debiutował w grudniu 1892 roku jednocześnie jako korespondent terenowy „Głosu” (Warszawa) i nowelista „Myśli” (Kraków). Rok później przeniósł się do Warszawy, gdzie zajął się wyłącznie twórczością literacką. Powodzenie „Ziemi obiecanej” - drukowanej w „Kurierze Codziennym” - skłoniło Reymonta do podpisania umowy na powieść „Chłopi” (1897). Pracę przerwał w lipcu 1900 roku z powodu katastrofy kolejowej pod Warszawą, w której został ranny. Uzyskane odszkodowanie polepszyło sytuację majątkową Reymonta - mógł sobie pozwolić na kosztowne leczenie i długotrwały pobyt za granicą, a później zakup nieruchomości, najpierw majątku Charłupia Wielka pod Sieradzem (1912), a potem Kołaczkowa w Wielkopolsce (1920). Podczas rekonwalescencji po wypadku kolejowym pisarzem opiekowała się Aurelia Szabłowska z domu Schatzschnejderoku 15 lipca 1902 w Krakowie w kościele Karmelitów na Piasku odbył się ich ślub.
Po roku od chwili katastrofy, w sierpniu 1901 roku, na nowo próbował swych sił w literaturze. Nie od razu jednak wrócił do „Chłopów”, druk powieści rozpoczęto w trzecim numerze „Tygodnika Ilustrowanego” w 1902 roku. Wydania książkowe ukazywały się kolejno od 1904 do 1909 roku. Powieść była przyjęta z dużym zainteresowaniem. Świadczą o tym między innymi przekłady na język niemiecki, japoński, chiński. J. Kaczkowski - tłumacz, przewidywał, że za „Chłopów” autor otrzyma najwyższą nagrodę literacką, to jest nagrodę Nobla.
W latach pierwszej wojny światowej Reymont przebywał głównie w Warszawie i w Zakopanem, dużo pracował społecznie. Brał udział w pracach Wydziału Dobroczynności Komitetu Obywatelskiego miasta Warszawy, był prezesem Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów (1916 - 1918).
Reymont w roku 1919 jako delegat Polskiego Komitetu Narodowego wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie prowadził akcję propagandową wśród emigracji, między innymi w Nowym Jorku i Chicago. Ponownie do Ameryki wyjechał w roku 1920 tym razem jako członek delegacji Ministerstwa Skarbu. Po powrocie jego stan zdrowia pogorszył się. Od poznańskiego Urzędu Osadniczego zakupił zniszczony przez wojnę majątek Kołaczkowo w pobliżu Wrześni. Rok później Reymont został prezesem poznańskiego oddziału Związku Literatów, a także wszedł do zarządu Pierwszej Polskiej Spółdzielni Kinematograficzno - Artystycznej „Artfilm”. Otrzymał order Polonia Restituta trzeciej klasy.
NAGRODA NOBLA
Powieść „Chłopi” powstawała kilka lat. Niedługo przed terminem druku Reymont zdecydował się wprowadzić poprawki. Zniszczył wtedy większość pracy i w rezultacie napisał dzieło od nowa! Całkowicie pogrążał się w świecie swoich bohaterów. Unikał znajomych, narzucił sobie niezwykłą dyscyplinę, pisał codziennie „od dziewiątej do pierwszej, a czasem i całe poobiedzie”. Żona pisarza martwiła się jego mizernym wyglądem, lekarz doszukiwał się nawet ataku epilepsji, Reymont zaś przyznał, że „Trzy dni z rzędu tańczył na weselu”, oczywiście w wyobraźni. "Chłopi" zaczęli ukazywać się w odcinkach w „Tygodniku Ilustrowanym” od stycznia 1902 roku. Powieść zachwyciła krytykę i czytelników.
Strona tytułowa książki "Chłopi" Władysława Reymonta, projekt Zygmunt Kamiński, Nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1928, Muzeum Literatury imienia Adama Mickiewicza w Warszawie.
W 1918 roku Akademia Umiejętności zgłosiła kandydaturę Władysława Reymonta do Nagrody Nobla. 29 października 1924 roku pisarz w liście zwierzał się Alfredowi Wysockiemu, polskiemu konsulowi w Szwecji: „Tak porywająco kreślicie możliwe zwycięstwo, że rozdyndałem się do głębi. Nie wierzę, a równocześnie bronię się przed rozmarzeniem i snuciem przypuszczeń - a jeśli”.
Winieta do części "Zima" z książki "Chłopi" Władysława Reymonta, projekt Zygmunt Kamiński, Nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1928, Muzeum Literatury imienia Adama Mickiewicza w Warszawie.
13 listopada 1924 roku Akademia Szwedzka ogłosiła przyznanie autorowi "Chłopów" literackiej Nagrody Nobla. Wielki sukces został przyjęty z prawdziwym entuzjazmem w kraju, który zaledwie kilka lat wcześniej odzyskał niepodległość. Hołd pisarzowi składali przedstawiciele władz i wszystkich grup społecznych, zwłaszcza chłopów. Ruszyła lawina przekładów dzieł Reymonta na języki obce. Została ona przełożona na 27 języków obcych. Triumf przyszedł jednak zbyt późno. Chory na serce pisarz nie mógł osobiście udać się do Sztokholmu, by odebrać zaszczytne wyróżnienie.
W 1925 Reymont przebywał w Paryżu, gdzie został uhonorowany francuską Legią Honorową. Po powrocie do kraju zgłosił przystąpienie do PSL „Piast” i odebrał legitymację członkowską z rąk Wincentego Witosa.
Po raz ostatni wystąpił Reymont publicznie 15 sierpnia 1925 roku na uroczystości ludowej w Wierzchosławicach, po której został bezpośrednio odwieziony do szpitala. Zmarł 5 grudnia 1925 roku w Warszawie. Pochowany został w Alei Zasłużonych na Powązkach. Jego serce wmurowano w filarze kościoła Świętego Krzyża w Warszawie.